Tarihten Sayfalar; 93 Harbi Batum Muhacirlerine Dair:
İnegöl Tüfekçikonak Köyü: Günümüzde Bursa İnegöl ilçesine bağlı bir mahalle olan Tüfekçikonak 1880/1881 yılında Abaza muhacirlerinin iskanıyla kurulan muhacir köylerdendir. 1885 yılı Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi’nde Tüfekçikonak köyünde 14 hane Çerkez muhaciri meskundur.
1897 tarihli Emlak-ı Hümayun İdaresi raporuna göre ise Tüfekçikonak köyü 29 hanedir. Tüfekçikonak köyüne Gürcü muhacirlerin yerleşmesi 1900 yıllarının başından itibaren başlamıştır. Köy sakinlerinden Abaza Muhaciri Cidlioğlu Mustafa, Mart 1900’de 40 dönüm arazisini Gürcü muhacirlerinden Şakir Ağa ve arkadaşlarına satarak İzmit tarafına göç etmiştir.
İnegöl Emlak-ı Hümayun memurluğu tarafından Hazine-i Hassa Nezareti’ne bildirilen 21 Kasım 1900 tarihli tahriratta köydeki Abaza muhacirlerinin arazilerini satma niyetinde olduklarından bahsedilmektedir. Abaza muhacirlerinin köyden ayrılmaya başlamaları üzerine İnegöl Emlak-ı Hümayun İdaresi yetkililerin de onayı sonrası Gürcü muhacirleri peyder pey Tüfekçikonak köyüne yerleşmeye başlamıştır.
Arşiv belgelerine göre Tüfekçikonak’a ilk yerleşen Gürcü muhacirleri arasında İbrahim Efendi, Büyük Molla Damadı Şakir Efendi ile kardeşi Tevfik Efendi, Çakaloğlu Yunus, İbrahim Usta, İbrahim Usta damadı Mahmut, Şirinoğlu Hacı Ahmet, Ahmet Çavuş, Muratoğlu Mehmet, Şerifoğlu Süleyman, Şerifoğlu Şakir, Kemaloğlu İskender, Ömeroğlu Şakir gibi şahısların isimleri geçmektedir. Köy ahalisi genel itibariyle Batum dahilinde Aşağı Acara ve Yukarı Acara kasabalarından göç etmiştir.
Bazı arşiv belgelerine göre köyde Hacızade, Beridze, Osmanoğlu, Gül Ahmetoğlu, Canguroğlu, Çakaloğlu, Muratoğlu, Süleymanoğlu, Yunusoğlu, Şerif Bayraktaroğlu gibi ailelerin isimleri geçmektedir. Saha çalışmalarında köydeki aileler arasında Duğanidze, Maharadze, Tavartkiladze, Dumbadze, Davitadze, Beridze, Tavdgiridze, Putkaradze, Goçitidze gibi Gürcüce soyadların bilindiği tespit edilmiştir. Köyde tespit edebildiğimiz diğer sülale adları Alikoğlu, Velioğlu, Mahiroğlu, Çurçheloğlu, Sadrekoğlu, Abdullahoğlu, Golopoğlu, Zabitoğlu, Odabaşoğlu, Recepoğlu, Balişoğlu, Mustafaoğlu, Celepoğlu’dur. Köy sakinlerinden 1898 Batum doğumlu Kamil Efendi İstanbul Darülhilafeti’l-Aliyye Medresesi’nde eğitim gören talebelerdendir. Osmanlı son dönemi ulemasından Müderris Nuri Efendi ve Dersiam Mevlüt Hamdi Efendi gibi şahıslar Tüfekçikonak köyünde meskun Gürcü muhacirlerindendir. 1915 senesi verilerine göre köy 40 hanedir.
Tüfekçikonak köyüne İkinci Dünya Savaşı sırasında Batum’dan iltica eden aileleler de yer almaktadır. Hulo kasabasının Tbeti köyünden Osman Ahıskalıoğlu ve Küpçüoğlu Binali gibi şahıslar aile fertlerinin bir kısmıyla İkinci Dünya Savaşı sırasında SSCB baskılarından Tüfekçikonak köyüne yerleşmiştir.
(Tüfekçikonak köyünde iskan hakkında bkz. Murat Kasap, Osmanlı Arşiv Kayıtlarında 93 Harbi Batum Muhacirleri, Gürcistan Dostluk Derneği Yayınları, İstanbul 2018, s.709-717)
